George Kabel: filosofiecursussen

De kunst van het verlangen

Sinds de Griekse oudheid speelt het begrip 'verlangen' een wezenlijke rol binnen de filosofie. Het verlangen is echter ook niet weg te denken uit ons persoonlijke en maatschappelijke leven. Zonder ons verlan­gen zouden we geen menswaardig bestaan leiden en zou er geen cultuur bestaan. Het verlan­gen richt zich niet alleen op voed­sel, seks, veiligheid of socia­le rela­ties, maar vooral op zelf­ont­plooiing, creativiteit en zingeving. Het verlangen is evenwel niet zonder gevaar. Het kan gemakkelijk omslaan in een obsessie, in cynisme, apathie of neerslachtigheid. De vraag is, wat een goed evenwicht is, ofwel, hoe kunnen we het verlan­gen in stand houden zonder dat het een pathologie wordt.

In deze cursus wordt eerst onderzocht wat het verlangen is. In historisch perspectief zullen de ideeën hierover en de achterliggende theorieën van een aantal filosofen (van Plato tot Levinas) behandeld worden. Daarna zullen de gevolgen van een ontspoord verlangen besproken worden. Tot slot komen de voorwaarden voor een gezond verlangen aan bod vanuit de visie van de levenskunst.

Het programma is als volgt:

1. Inleiding
• wat is verlangen en waarom filosofie
• begrippen, kaders en definities
2. Het verlangen in de klassieke oudheid
   • Eros, het verlangen volgens Plato
   • het verlangen naar geluk volgens Aristoteles
   • het verlangen naar genot volgens Epicures
   • het verlangen naar een redelijk leven volgens de Stoa
   • het religieuze verlangen bij Augustinus
3. Het verlangen in de Verlichting en Romantiek
   • het verlangen naar kennis en autonomie
   • het verlangen naar zelfexpressie
   • het verlangen bij Spinoza
4. Verlangen volgens Freud en Lacan
   • levensdrift en doodsdrift bij Freud
   • het verlangen zonder doel bij Lacan
5. Het metafysisch verlangen
   • de gerichtheid op het hogere volgens Plessner
   • het oneindige verlangen bij Levinas
6. Pathologie van het verlangen
   • de extremen van het verlangen
   • dwang en onmacht
   • afgrenzing en mateloosheid
7. De kunst van het verlangen als levenskunst
   • inleiding levenskunst
   • het juiste midden